Spawanie elektrodą otuloną, znane również jako spawanie MMA (Manual Metal Arc) lub spawanie łukowe elektrodą otuloną (SMAW), to jedna z najbardziej powszechnych i wszechstronnych metod spawalniczych. Ta technika, polegająca na ręcznym kierowaniu elektrody otulonej, jest popularna ze względu na swoją prostotę, mobilność i efektywność w różnorodnych warunkach, zwłaszcza w środowiskach zewnętrznych. Jest też często wybierana do doraźnych prac spawalniczych lub jako pierwszy krok do świata spawania.
Spawanie MMA to proces, w którym do łączenia metali wykorzystuje się elektrodę otuloną topnikiem. Elektroda, czyli w zasadzie metalowy pręt, pod wpływem prądu generuje łuk elektryczny pomiędzy sobą a materiałem podstawowym. Powoduje to jej stopienie oraz nadtopienie materiału spawanego i wytworzenie spoiny. Ale po co w elektrodzie otulina? Otulina elektrody pełni funkcję ochronną, ponieważ przy topieniu wytwarza gazy osłonowe, które chronią spoinę przed wpływem atmosfery i zanieczyszczeniami.
Technika spawania łukowego rozwijała się od końca XIX wieku, z początkowym wykorzystaniem materiału węglowego. W latach 30. XX wieku wprowadzenie elektrod otulonych zrewolucjonizowało ten proces, czyniąc go bardziej stabilnym i przewidywalnym. Użycie elektrod otulonych przyczyniło się do znacznej poprawy jakości spoiny oraz umożliwiło spawanie w różnych pozycjach.
Technika spawania elektrodowego jest niezwykle wszechstronną metodą, która umożliwia spawanie różnych materiałów, takich jak stal węglowa, stal nierdzewna, żeliwo czy nawet aluminium (choć w przypadku tego ostatniego stosuje się specjalne elektrody i ogólnie… są lepsze metody). Jednym z największych atutów tej techniki jest jej mobilność – sprzęt do spawania MMA jest kompaktowy i łatwy do przenoszenia. To metoda idealna do pracy w terenie lub w trudno dostępnych miejscach. Dodatkowo spawarka elektrodowa jest relatywnie tania. Dodatkowo, spawanie MMA charakteryzuje się wysoką odpornością na zmienne warunki atmosferyczne, co pozwala na pracę na otwartym powietrzu, nawet przy silnym wietrze.
Sprzęt jest prosty w obsłudze, wprowadzanie ustawień nie stwarza żadnych problemów. Dodatkowo spawarka elektrodowa jest relatywnie tania i nie wymaga dodatkowego osprzętu. Posiadając paczkę elektrod i ubranie ochronne dla spawacza można od razu przystąpić do pracy.
Aby rozpocząć spawanie metodą MMA, tak jak wspominaliśmy potrzebujesz zaledwie kilku elementów. Oczywiście tak jak w każdej technice można użyć dodatkowych akcesoriów ułatwiających spawanie ale istotne są te elementy:
Przy wyborze spawarki MMA należy wziąć pod uwagę kilka czynników. Po pierwsze, moc urządzenia, która jest bezpośrednio związana z maksymalnym prądem spawania. Dla hobbystów i drobnych prac domowych zazwyczaj wystarcza urządzenie o maksymalnym prądzie spawania do 200 A, natomiast dla bardziej wymagających zadań przemysłowych warto rozważyć spawarki oferujące prąd powyżej 200 A. Należy zwrócić też uwagę na zasilanie urządzenia – 230 V lub trójfazowe, oraz wymagane zabezpieczenie sieci (bezpiecznik w instalacji elektrycznej). Ważnym aspektem jest również cykl pracy, czyli czas, przez jaki urządzenie może pracować bez przerwy przy danym obciążeniu – im wyższy, tym lepiej. Warto również zainteresować się dodatkowymi funkcjami, takimi jak Hot Start, Arc Force czy Anti-Stick, które mogą ułatwić pracę i poprawić jakość spawania:
Warto też zerknąć na Ranking spawarek MIG/MAG | Migomatów | TIG | MMA i zobaczyć które urządzenia cieszą się aktualnie największym zainteresowaniem.
Każdy rodzaj elektrody ma swoje specyficzne właściwości:
Dobór elektrody jest ważnym aspektem spawania MMA, ale szczególnie na początek i do standardowych prac poleca się elektrody rutylowo-celulozowe. Być może słyszałeś określenie „elektrody różowe” – to właśnie te. Więcej na ten temat znajdziesz w naszym wpisie Różowe elektrody do spawania. Cały czas na topie. Warto też przeczytać tekst Oznaczenia elektrod MMA. Czym się różni E6012 od E7018? – tutaj z kolei dużo informacji o tym, które konkretnie elektrody wybrać do danej pracy.
Dla materiałów o grubości od 1,5 mm do 2,5 mm zaleca się elektrody o średnicy 1,6 mm, przy prądzie spawania 25-50 A. Elektrody o średnicy 2,0 mm stosuje się do materiałów o grubości od 2,5 mm do 3,5 mm, z prądem 40-80 A. Gdy grubość elementu wynosi od 3 mm do 5,5 mm, odpowiednia będzie elektroda o średnicy 2,5 mm, wymagająca prądu 60-110 A. Elektrody o średnicy 3,2 mm są przeznaczone do spawania materiałów o grubości od 4 mm do 6,5 mm, z prądem 80-160 A. Dla grubości od 6 mm do 9 mm stosuje się elektrody o średnicy 4,0 mm, przy prądzie 120-200 A. Elektrody o średnicy 5,0 mm używane są do materiałów o grubości od 7,5 mm do 10 mm, z prądem 180-270 A, natomiast dla najgrubszych materiałów, od 9 mm do 12 mm, odpowiednie będą elektrody o średnicy 6,0 mm, przy prądzie spawania 220-360 A.
Oczywiście powyższe zakresy to modele „książkowe”, dobre na początek. Po pewnym czasie praktyka i doświadczenie zweryfikuje niektóre parametry.
Spawanie MMA składa się z kilku kroków, których raczej powinno się trzymać, aby osiągnąć spoiny dobrej jakości:
