Czy spawanie laserowe jest bezpieczne? Jak o to zadbać?

marca 7, 2024
Spawalnictwo
3 polubienia
1998 odsłony
0 komentarze
spawarka laserowa

Spawanie łukiem elektrycznym wykorzystywane jest od przemysłu po hobbystyczne majsterkowanie już ponad 100 lat. Wydaje się, że wiemy o nim wszystko jeśli chodzi o zapewnienie bezpieczeństwa podczas pracy. Co jednak z nowymi metodami zyskującymi od pewnego czasu coraz większą popularność? Dostępność i normujące się ceny urządzeń skłaniają do sięgnięcia po technologię laserową. Rodzi się zatem pytanie jak przygotować się do spawania laserem by było to bezpieczne?

Czy spawanie laserowe jest bezpieczne?

Spawanie laserowe oraz spawanie łukowe niosą za sobą wiele zagrożeń. Najczęściej podnoszone jest ryzyko uszkodzenia wzroku związane z promieniowaniem świetlnym. W porównaniu do spawarek MIG/MAG, TIG, MMA, lasery emitują mniej promieniowania UV (ultrafioletowego, które jest promieniowaniem jonizującym i może powodować uszkodzenia komórek oraz DNA). Jednak lasery wytwarzają znacznie większą ilość światła podczerwonego tzw. niewidzialnego ciepła). Obie metody prowadzą do powstania bardzo jasnego jeziorka spawalniczego z gorącego, płynnego metalu, dlatego obie wymagają zastosowania filtrów ściemniających. Zmniejszenie jasności jest konieczne, aczkolwiek w przypadku laserów w mniejszym stopniu. Tam, gdzie przy spawaniu łukiem elektrycznym może być potrzebny filtr o zaciemnieniu DIN 12 aby zmniejszyć jasność do bezpiecznego poziomu, spawanie laserowe lub czyszczenie za pomocą lasera wymaga jedynie zaciemnienia 5 lub 6 DIN.

Spawarki laserowe generują także mniejsze ryzyko pożaru i oparzeń spowodowanych odpryskami gorącego metalu. Prawie wcale nie wytwarzają iskier, a te powstające są niewielkie i mają bardzo mało energii. Prawdopodobnie każdy, kto spawał metodą MIG/MAG lub elektrodą otuloną miał do czynienia z rozpryskami, które padając na odsłonięte ciało parzyły skórę. Podczas spawania za pomocą lasera praktycznie się to nie zdarza. Lasery produkują także mniej ciepła, więc przedmioty są chłodniejsze w dotyku. W związku z tym, spawanie laserowe stanowi niewielkie zagrożenie pożarowe zapewniając dodatkowo większy komfort spawaczowi.

Spawarka laserowa nie wytwarza tak dużo niebezpiecznych oparów co urządzenia MIG/MAG czy TIG podczas spawania jest więc bezpieczniejsza niż spawarki łukowe, jeśli chodzi o drogi oddechowe. Spawanie łukiem elektrycznym powoduje powstawanie drobnych cząsteczek unoszących się w powietrzu, które gdy są wdychane w dłuższym okresie czasu stanową bezpośrednie zagrożenie dla spawacza. Najbardziej szkodliwe są prace z metalami z domieszką chromu i niklu, ponieważ uwalniane związki są rakotwórcze.

Stanowisko pracy do spawania laserowego

Aby zapewnić bezpieczeństwo podczas spawania laserowego, konieczne jest wydzielenie miejsca z odpowiednim oznakowaniem. Najlepiej sprawdzi się zamknięta kabina zabezpieczająca przed wiązką lasera, wyposażona w blokadę drzwi przerywającą proces spawania w przypadku ich otwarcia. Tzw. „cela spawalnicza” to profesjonalne rozwiązanie zaprojektowane pod konkretne wymagania. W tej izolacji chodzi głównie o to, aby zabezpieczyć wzrok osób postronnych. Ponieważ nie ma jeszcze dokładnych regulacji prawnych należy przede wszystkim zdać się na zdrowy rozsądek. Wiązka pochodząca ze spawarki to nie jest śmiercionośny promień znany z filmów sci-fi, który unicestwia wszystko co napotka na swojej drodze.

Na szczęście światło laserowe emitowane przez spawarki laserowe jest skupione, co oznacza, że rozprzestrzeniając się słabnie. Im dalej znajdujesz się od lasera, tym intensywność światła jest mniejsza. Jednak przy niewielkich odległościach, takich jak w warsztacie, oczy każdego mogą zostać uszkodzone za sprawą niekontrolowanych odbić.

Bezpieczne spawanie laserem

W praktyce, kwestię miejsca i standardów podczas spawania laserowego można ująć w kilku punktach:

Spawaniem powinna zajmować się wyłącznie osoba przeszkolona do tego typu zadań.
Osoby znajdujące się w obszarze pracy muszą nosić przyłbicę do spawania laserowego lub okulary ochronne z atestem, dostosowane do zakresu długości fal używanego lasera.
Warto zadbać o to aby możliwie dużo światła laserowego zostało pochłonięte, co pozwoli na uniknięcie odbić. Zalecane jest spawanie w otoczeniu matowych powierzchni. Ściany należy pomalować matową farbą lub wykończyć za pomocą odpowiednich paneli lub płyt cementowych.
Ważne jest zastosowanie odpowiedniego oznakowania oraz zapewnienie okularów ochronnych przy wejściu do pomieszczenia jeśli będzie przebywał tam ktoś poza spawaczem posiadającym przyłbicę.
Dobrze jest zapewnić jasne oświetlenie robocze. Pomaga to w utrzymaniu małej źrenicy oka, co naturalnie minimalizuje ryzyko uszkodzenia wzroku.

Jaka przyłbica do spawania laserowego?

Większość producentów przyłbic spawalniczych wyraźnie informuje, że ich produkty nie nadają się do użytku z spawarkami laserowymi. Do niedawna bardzo często posiłkowano się noszeniem tradycyjnej przyłbicy łącznie z okularami ochronnymi przystosowanymi do lasera.

Zgodnie z normą PN-EN 207:2017-07, przyłbice i okulary ochronne muszą spełniać określone standardy ochrony przed promieniowaniem laserowym dla klas laserów 1M, 3R, 3B, i 4. Ważne jest, aby wybierany sprzęt posiadał odpowiednie oznaczenia i certyfikaty potwierdzające skuteczność w filtracji promieniowania laserowego w danym zakresie długości fal.

Podstawowym kryterium doboru przyłbicy jest typ lasera (D — ciągły, I — impulsowy, R — z modulacją dobroci, M — z synchronizacją modów) oraz zakres długości fali, z jaką pracuje urządzenie. Filtry przyłbicy muszą być skuteczne w tłumieniu promieniowania właśnie w tych zakresach, aby zapewnić bezpieczną pracę. Przyłbica do spawania laserowego musi oferować także odpowiedni poziom ochrony LB, dostosowany do maksymalnej mocy lub gęstości energii promieniowania laserowego.

Oprócz ochrony wzroku, ważne jest, by przyłbica laserowa zapewniała również ochronę skóry twarzy przed ewentualnym poparzeniem czy uszkodzeniem w wyniku ekspozycji na promieniowanie laserowe. W przypadku pracy z laserami klasy 4, gdzie ryzyko uszkodzenia jest największe, należy wybrać przyłbice oferujące pełną ochronę twarzy.

Przy długich godzinach pracy liczy się nie tylko bezpieczeńśtwo ale również komfort w użytkowaniu. Elementy takie jak regulowany pasek, odpowiednia wentylacja czy możliwość dostosowania do kształtu głowy są istotne dla minimalizacji dyskomfortu podczas pracy.

W przypadkach, gdzie istnieje również ryzyko szkodliwego wpływu dymów spawalniczych czy hałasu, warto rozważyć przyłbice wyposażone w dodatkowe systemy filtracji powietrza czy ochronę słuchu. Takie zintegrowane rozwiązania zapewniają kompleksową ochronę i zwiększają bezpieczeństwo pracy.

Dodatkowa ochrona spawacza laserowego

Ważnym elementem, tak jak przy spawaniu łukiem elektrycznym są rękawice spawalnicze, dostosowane do typu pracy co gwarantuje ochronę przed czynnikami mechanicznymi, termicznymi i promieniowaniem UV. Dodatkowa odzież ochronna, tak jak niepalne kurtki i spodnie oraz bezpieczne obuwie spawalnicze, chroni ciało przed ewentualnymi zagrożeniami. Należy pamiętać, że chociaż ilość odprysków jest minimalna to pozostaje ryzyko przypadkowego dotknięcia rozgrzanego metalu. Kompletne wyposażenie powinno również obejmować ochronę dróg oddechowych poprzez przyłbicę lub maskę z nawiewem lub sprawnie działającą wentylację w pomieszczeniu.

Początek wcale nie musi być trudny!

Wybór odpowiedniego urządzenia do spawania laserowego i skompletowanie potrzebnych akcesoriów to ważny etap inwestycji w nowoczesność. Nie jest on tak trudny jak mogłoby się wydawać, a w razie jakichkolwiek wątpliwości jesteśmy my! Doradzimy, dobierzemy, urządzimy!