Profesjonalny warsztat samochodowy lub stolarski, przydomowy garaż czy nawet kącik majsterkowicza - każda z tych przestrzeni wymaga ergonomicznego projektu dla komfortu pracy jego użytkowników. Jednak co tak naprawdę oznacza określenie ergonomiczny?
Ergonomia to słowo wywodzące się z języka greckiego: ergon oznacza pracę, a nomos zwyczaj, prawo, wiedzę. Zgodnie ze słownikiem języka polskiego PWN jest to nauka zajmująca się zasadami i metodami dostosowania urządzeń i narzędzi do cech fizycznych i psychicznych człowieka. Ale jako cecha przedmiotów oznacza też dostosowanie do potrzeb ludzi, przez których są użytkowane. W przypadku wnętrza ergonomicznym można zatem nazwać projekt: funkcjonalny, usprawniający codzienną pracę, komfortowy i, co kluczowe, dopasowany do wymagań osób, które z niego korzystają.
Niezależnie od tego, czy do zaplanowania jest przestrzeń dużego warsztatu, czy niewielkiego zaplecza dla domowej złotej rączki, zawsze pierwszym etapem powinna być analiza potrzeb użytkowników. Warto wziąć pod uwagę wykonywane czynności oraz opracować listę narzędzi. Choć nie brzmi to skomplikowanie, jest kluczowym krokiem do właściwego zaprojektowania garażu. Już na samym początku łatwo o błąd - jeśli nie wiadomo, jak dużo narzędzi musi pomieścić warsztat lub jakie prace będą w nim realizowane, nie ma możliwości dobrania właściwego wyposażenia, takich na przykład jak tablica narzędziowa. Gdy oczekiwania i potrzeby zostaną sprecyzowane, czas przejść do fazy projektowania funkcjonalnego.
Do optymalnego rozplanowania stref funkcjonalnych w garażu czy warsztacie niezbędny jest rzut pomieszczenia z wymiarami. Oczywiście nie musi być to profesjonalny dokument architektoniczny - wystarczy schemat, nawet odręczny, na kartce papieru. Ważne jest wyłącznie to, aby odzwierciedlał on stan faktyczny obiektu wraz z drzwiami, bramą, oknami, ściankami, wnękami oraz wszelkimi innymi elementami, które wpływają na możliwości ustawiania mebli bądź montażu wyposażenia takiego jak przykładowo tablice narzędziowe.
Każdy typ wykonywanej pracy ma swoją specyfikę. Wiadomo, że inaczej wygląda strefa pracy mechanika samochodowego, a inaczej elektronika czy stolarza. Niezależnie od tego, każde miejsce do wykonywania zadań musi być ergonomiczne. Jeśli na stanowisko składa się stół roboczy, dobrze, aby jego wysokość mogła być regulowana, np. elektrycznie. Ma to dobroczynny wpływ na zdrowie kręgosłupa - pozycja siedząca jest najbardziej obciążającą ze wszystkich możliwych. Warto wiedzieć, że nacisk na nasz kręgosłup podczas siedzenia z wyprostowanymi plecami i podparciem pleców wynosi 140 kg, a pochylenie się w pozycji siedzącej do przodu zwiększa obciążenie aż do 170 kg! Dla porównania w leżeniu na plecach, kiedy nogi ustawione są w pozycji krzesełkowej, obciążenie kręgosłupa wynosi 25 kg, w pozycji stojącej 100 kg. Tak więc stół roboczy, który umożliwia pracę na stojąco, jest ważnym elementem dobrego warsztatu. W projektowaniu trzeba koniecznie uwzględnić powierzchnię blatu - musi być ona dopasowana do wykonywanych zadań.
Na planie funkcjonalnym należy również wrysować metraż niezbędny do ulokowania dużych sprzętów, które powinny znajdować się na podłodze. Przykładem takiego narzędzia jest spawarka, popularna nie tylko w profesjonalnych warsztatach, ale także w przydomowych garażach. Jeśli zgodnie z listą potrzeb, określoną na wstępie, tego typu urządzenia będą wykorzystywane, musi być zarezerwowana dla nich optymalna przestrzeń. Z jednej strony, aby były łatwo dostępne, z drugiej zaś by nie utrudniały poruszania się wokół stanowiska pracy, gdy nie są używane.
Planowanie miejsca na narzędzia to niekończąca się opowieść - zawsze go brakuje, a zarazem jest to kluczowe dla komfortu codziennej pracy. Jak zatem optymalnie zaaranżować przestrzeń, aby pomieściła wszystkie niezbędne sprzęty i zapewniła do nich łatwy, wygodny dostęp? Doskonałym rozwiązaniem są ścianki narzędziowe. Ich wielką zaletą jest kompaktowość: same zajmują bardzo niewielki obszar, dając równocześnie rozległy metraż do przechowywania, zwłaszcza gdy są dodatkowo wyposażone w kuwety, pojemniki czy inne akcesoria.
Tablica warsztatowa to świetny patent na utrzymanie porządku w garażu. Odpowiednio dobrana jest doskonałym motywatorem do odkładania narzędzi na miejsce. Gdy na ścianie pojawiają się braki, od razu szuka się, gdzie podziało się wiertło lub młotek. Dzięki temu narzędzia zawsze są na swoim miejscu. Niezależnie zatem od tego, czy mowa o profesjonalnym warsztacie, czy garażu majsterkowicza, warto uzupełnić projekt funkcjonalny o taką systemową tablicę na narzędzia.
Na co koniecznie zwrócić uwagę dobierając tablice narzędziowe dla siebie? Powinny one być wykonane z solidnego tworzywa i być gęsto perforowane, aby łatwo móc aranżować ich wyposażenie. Dobry system ścianek musi zawierać kilka, wymienionych poniżej, kluczowych elementów, a każdy z nich w różnych długościach i rozmiarach.
Po projekcie funkcjonalnym nachodzi czas na dopasowanie do niego instalacji elektrycznej oraz oświetlenia. W miejscu, gdzie wykonywane będą prace precyzyjne, potrzebne jest inne oświetlenie niż w strefie przechowywania dużych sprzętów czy elektronarzędzi. Nie można zapomnieć również o odpowiednich gniazdach elektrycznych. Niektóre narzędzia wymagają tzw. gniazd siłowych o większej mocy (400 V w odróżnieniu od standardowego gniazdka 230 V). Zależnie od rodzaju wykonywanych prac trzeba zastanowić się, jaka klasa wodoszczelności będzie niezbędna, zarówno w przypadku gniazdek, jak i oświetlenia.
Jeśli w planie przestrzeni uwzględnione zostały takie rozwiązania, jak tablica na narzędzia koniecznie należy zadbać o jej właściwe oświetlenie. W tej roli idealnie sprawdzają się listwy ledowe zużywające minimalne ilości prądu.
Projektując garaż, warsztat czy jakąkolwiek inną przestrzeń użytkową bądź mieszkalną, warto mieć na uwadze ewentualną rearanżację. Potrzeby zmieniają się, działalność gospodarcza może się rozwijać, a domowe majsterkowanie przerodzić się w niewielki biznes. Z czasem powiększa się ilość posiadanych narzędzi, a zakres realizowanych prac ewoluuje. Koniecznie powinno się zaplanować więcej gniazdek elektrycznych niż te niezbędne tu i teraz, zostawić miejsce na dodatkowy blat lub szafkę. A odpowiedzią na stale rosnącą kolekcję narzędzi są systemy ścianek narzędziowych, które w łatwy sposób można rozbudowywać o kolejne moduły i akcesoria. Koncepcja, która uwzględnia bieżące i przyszłe potrzeby, to najlepszy projekt dla każdego.
